ENDOMETRİOZİS ve ÇİKOLATA KİSTİ NEDİR?

Endometriozis, normalde rahim iç duvarında bulunan salgı bezlerinin (endometrial dokuların) rahim dışında yerleşmesidir. Sık görülen yerleşim yerleri, yumurtalıklar, rahim üzeri ve arkası, tüpler, kalın barsak ve idrar torbası üzeridir. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10 unda görülür. İnfertilite şikayeti ile gelen kadınların yaklaşık %50 sinde, sürekli kasık ağrısı olan (kronik pelvik ağrı) hastaların ise yaklaşık %70 inde endometriozis hastalığı mevcuttur.

En Sık Hangi Şikayetlere Neden Olur?

• Ağrılı adet görme (Dismenore), en sık görülen şikayettir.
• İlişki sırasında ağrı (Disparoni)
• Sürekli kasık ağrısı (Kronik pelvik ağrı)
• İnfertilite (Gebelik elde edememe)
• Dışkılama sırasında ağrı
• Sürekli yorgunluk hali

Çikolata Kisti Nedir?

Normalde rahim içerisinde bulunması gereken endometrial dokuların yumurtalıkta yerleşmesi sonucunda endometrioma (çikolata kisti) denilen kistler oluşur. Bu kistlerin içerisinde beklemiş kan çikolata rengi ve kıvamını aldığı için bu kistlere çikolata kisti denilir. Hastaların 1/3 ünde her iki yumurtalıkta etkilenir. Bazı olgularda ise her iki yumurtalık rahim arkasında birbirine yapışır (kissing over olarak tarif edilir). Birçok yumurtalık kistinin aksine, çikolata kistleri etraf dokulara çok sıkı yapışır. Bu yapışıklıklarda infertilite ve ağrı ile sonuçlanabilir. Özellikle endometrioma kistlerinde cerrahi tedavi tekniği son derece önemlidir. Hastaların yumurtalık rezervlerine zarar verilmeden kistin çıkartılması gerekmektedir.

Derin İnfiltran Endometriozis Nedir ?

Solid endometriozis kitlesinin peritonda 5 mm’den daha derinde yerleşmesi olarak tanımlanır. En sık rektovajinal septumda yerleşir. Ancak tüm pelvik organlarda (rektum,idrar torbası, üreterler..) yerleşebilir. Yerleşmiş olduğu organlara bağlı olarak hastaların şikayetleri ortaya çıkmaktadır. En sık görülen şikayet ise kasık ve karın ağrısıdır. Bunun dışında, ilişki sırasında ağrı, ağrılı dışkılama, idrar yaparken ağrı diğer sık görülen şikayetlerdir. Özellikle sinir tutulumu olan hastalarda kalçadan bacağa doğru vuran ağrı sık görülür. Derin infiltran endometriozis olan hastalarda ağrı gerçekten çok şiddetlidir ve hastaların yaşam kalitelerini son derece olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle geçmeyen şiddetli kasık ve bel ağrısı, ağrılı adet görme gibi şikayetleri olan hastalarda endometriozis tanısı akla getirilmelidir.

Hastalar Nasıl Başvururlar?

Endometriozisi olan hastalar en sık geçmeyen kasık ağrısı ile başvururlar (özellikle adet döneminde artan kasık ağrısı, ilişki sırasında ağrı en sık görülen şikayetlerdir). Hastaların diğer sık başvuru gerekçeleri infertilite ve rutin tetkiklerde yumurtalıkta kitle görünümüdür. Her 100 hastanın 80’inde ağrı şikayeti, 25’inde infertilite, 20’sinde ise yumurtalık kisti (endometrioma) görülmektedir. En sık 25-35 yaş aralığında tanı alır.

Laboratuar Bulguları?

Kesin tanı koyduran bir laboratuar bulgusu yoktur. Klinisyenin deneyimi önemlidir. Yumurtalık kanserinde yükselen CA-125 değeri endometriozis bulunan hastalarda da yükselebilir. Ancak CA-125 yüksekliği hastanın yumurtalık kanseri olduğu anlamına GELMEMEKTEDİR. Bu açıdan hastalar bilgilendirilmelidir.

Görüntüleme   

Ultrasonografi ve gerekli vakalarda Pelvik MRG tanı için önemlidir.

Cerrahi Tedavi

Endometriotik nodüllerin ve varsa endometrioma kistlerinin çıkarılması hedeflenir. Cerrahi sırasında yumurtalık rezervine zarar vermemeye özen gösterilmelidir. Yoğun yapışıklıklar olmasına rağmen cerrahi yol olarak laparoskopi tercih edilmelidir.